“HAFIZ SABRİ AKSOY..."
''Eğer, o yapmasaydı'', onların, yani ''Muğla Türkülerinin'' en ''eskileri'' çoktan yok olup gitmiş olacaklardı.
''Eğer, o olmasaydı'' o Muğla'da yaşıyor olmasaydı, o türkülerin "hiç birisini'' hiç kimse bugünlere taşıyamazdı.
''Taşıyamayacaktı''. Çünkü; o dönemin Muğlasında, başka hiçbir kimse, onun gibi “donanımlı” değildi. Onun gibi birisi, Muğla’da ne bulunuyor, ne de yaşıyordu.
Kültürümüzün içinde önemli bir yeri olan Halk Müziği ve Türkülerimiz, nasıl ortaya çıkarılır? Bir başka yöreye ait türkü, o yöreye yabancı diğer yörelere nasıl ulaştırılır? Bu nasıl yapılır? Bunun nasıl yapıldığının, basit bir açıklamasını yapmakta sanırım yarar var.
Hafız Sabri Aksoy'un Türk Musikisi Nazariyatını öğrendiği, bununla da yetinmeyip keman ve kanun çalmasını da öğrendiği o yıllarda, bu gibi “çalgılar” ve onları “çalanlar” (onanırdı Muğla da. Ayrıca, Arapça ve Farsça varken, Fransızca gibi, batı dillerini öğrenenlere de bir başka türlü bakılır, böyle davrananlar sürekli yerilirdi.
işte, böylesf bir dönemde, Muğla'da tek bir “ömek“tfr Hafız Sabri Aksoy. Ondan başka, ikinci bir örnek bulunmamaktadır.
“ilerici" ve “toplumcu" kişilik özellikleri, onu Muğla’da bir başka yöne daha yönlendirir. "Neden, kanun, keman veya ud çalan insan kınansın?” Bu "anlayışın muhakkak değiştirilmesi gerektiğini çoktan beri düşünmektedir. Bu konuda görevin yine kendisine düştüğüne İyiden iyiye inanmış olduğu için, hemen harekete geçen Hafız Sabri bizzat kendisi öncülük ederek, Muğla da, keman ve kanun dahil, ud vb. öteki müzik aletlerinin de yaygınlaşmasını sağlar. Öyle ki, o dönemin Muğfcasından, öyle ileri zamanlara gelinir ki, bir mahalleye girildiğinde, eğer bir sokağın içindeki evlerden birinden bile musiki nağmeleri kulağa gelmez ise, öteki sokağa girildiğinde, sadece birinden değil, birkaç evden birden musiki nağmeleri, yani “çalgı sesleri"
(ud, keman, kanun vb.) gelmeye başlar-
Leman ve Suzan adlarında iki kızı olur Hafız Sabri Akso/un. Leman adlı kızından, Oktay adında bir de torunu olur. Ancak, hem kızlan Leman ve Suzan, hem de torununu Oktay, başka efrad bırakmadan ölürter-
MHU Mücadelenin, taaen başından sonuna. Cumhuriyetin kuruluşuna dek, Mustafa Kemal Hareketinin daima yanında yer alan “Hafız Sabri Aksoy”un, Cumhuriyet döneminde de, yaşadığı sürece onun partisi "CHP” içinde yer aldığım görüyoruz. Bir dönem, CHP Muğla teşkilatında da yöneticilik yapan Hafız Sabrfnin,yine bir dönem, Muğla Beiedtyeslnde “Belediye Medlsi üyesi" olarak da görev aldığını görürüz.
Muğla'nın yetiştirdiği bu büyük insanı dünyadan, ebediyete göçüşü ise, Muğla'da 28 Ekim 1935-tedir.
“HAFIZ SABRİ AKSOrüN DERLEDİĞİ İLK MUĞLA TÜRKÜLERİNİN, DARÜLELHANIN (KONSERVATUAR) ÇIKARDIĞI DERGİDE BASILMALAR) VE BU KONUDAKİ ÖNEMLİ BİLGİLER:"
Hafız Sabri Akso/un (1920)11 yıllann başlarında “derlediği” ve kendisinin "notaya aldığı" ilk Muğla Türküleri, Musiki tarihimiz bakımından ele alındığında, hem Muğla Türkülerinin “ilk” ve “en eskileri" hem de, Türk Halk müziği repertuanna kayıt edilen (daha doğrusu derlenen ve notaya alınan) "ilk" Halk Türküleri olmaları bakımından, son derece önemlidirler-
Darütelhan (konservatuann o yıllardaki adı) kurulduktan sonra ve Anadolu'daki bütün Halk Türkülerinin derlenmeleri ve notaya alınmalan gündeme geldiğinde. Bunun İçin, yurt genelinde bulunan, “Tikk Ocak”lan alda gelir ve onlardan yardım istemek düşünülür. Bunun için bir karar alınır ve bütün Türk ocaklarına yazılar yazılır. Nitekim, bunun aynen böyle yapıldığını elimizde örneği olan, Hafız Sabri Akso/un derlediği Itk Muğla Türkülerinin de basılıp yayınlandığı, "CHANSONS POPULAR! ES TURQUE Türk Halk Türküteri’sayı 2” içindeki “Rauf Yekta Bey”fn, Arz-ı Şükran yani “ÖNSÖZDÜ içinde görebiliyoruz. Aynı sahifelerde, Hafız Safarinin kaleme aldığı "mukaddime" (yani “SUNUŞ" yazısı) de yer almaktadır.
Bu sunuş yazısı dikkatle incelendiğinde orada Hafız Sabri Akso/un konservatuara ve dolayısıyla, yöneticilere duyduğu btr kırılganlığı da dile getirdiğini görüyoruz. Bu ifadenin geçtiği cümle “Anadolu Halk Türkülerinin yer aldığı 1. sayıda Muğla Türkülerine rastlayamadığım" cümlesidir.
Bu cümlenin ifade ettiğianlam, bizde (2) ayn önemli aynntıyı çağrıştı rmtştır Bunlardan İlki, Hafız Sabrl Akso/un “derleme" ve “notaya alma” çalışmalarım çok daha önceden yapıp tamamladığı ve “Darülethan’a, İlk türküleri gönderenin “Muğla lir ve dolayısıyla kendisinin olması gerektiğini düşünüyor olduğudur. Bu yüzden, Hafız Sabri Aksoy, Muğla Türkülerinin “CHANSONS POPUURİES TURQJJE”nin daha birinci sayısında, yayınlanacağının “beklentisi” İçindeydi. Bundan emin görünüyordu.
İkinci ayrıntı da. Hafız Sabri'nin Muğla Türkülerinin birinci sayısında yayınlanmadığını görünce, konservatuara bir mektup yazmış olabileceği ve bunun içinde de yukandaki cümlesini: “—Anadolu Halk Türkülerinin yer aldığı birinci sayıda, Muğla Türkülerine rasUtyamadığım-” 1 kullanmış olabileceği şeklindedir. Daha sonra notalar basıma hazırlandığında da
1950 yılında Muğla 'da doğdu, ilk. orta. lise tahsilini Muğla'da tamamladı. 1968 yılında İstanbul Yıldız Teknik üniversitesinin sınavınt kazandı. 1973 yılında Makine Mühendisi olarak mezun oldu. Mezuniyetine 1 yıl kala TRT İstanbul Radyo ve Televizyonu ’nun tonmrmf tambur sanatçısı olan Fahrettin Çimenslz'ln de hocası otan Talat Bey den Türk Musikisi Nazariyet dersleri aldı, ilk beste çalışmalarını İstanbul'da başlayan Türköz mezuniyetinin ardından Dalaman Seka Tesislerine Bakım Mühendisi olarak atandı.
1974 te Fatma Türköz'le evlendi.
Askerliğini 1975 yılında İzmir Bornova 54.ncü Tugayında kısa dönem olarak yaptı.
Askerden sonra Dalamon'daki görevine döndü. Hafiz Sabri Aksoy'un 1920'li yıllarda derleyip notaya aldığı çoğu unutulmaz, en eski "Muğla Türkültri"dtn 10 tanesini gün ışığına çıkartarak 2001 yılı yazında bir akşam Karabağlar, Keyfoturağı Kahvesi nde Muğla Lions Kulübü üyelerine tanıttı. Ünal Türköz 4 adedinin TRT Türk Halk Müziği reportuanna alınmasını sağladı. 1969 yılında emeldi olan Türköz yine “TRT Türk Sanat Müziği Repartuan”na alman ilk şarkısı “Madem kİ vakit akşam " adlı eserini kürdüri hkazkar makamında ve 1992 yılında besteledi. Ünal Türköz 2 erkek çocuk babasıdır.
İnsanlar vardır. Kazandıkları zaferlerle ''tarih'' yazarlar.
Yine insanlar vardır. ''Tarih, onları yazar, kaydeder.''
Yine insanlar vardır. ''Tarih, onları yazar, kaydeder.''
"İlk''leri de tarihe geçmiştir sonuçta, ikincileri de. Aradaki bütün fark ''ilk''lerin ''kazandıktan ve tabi ki, kazandırdıktan' sonra orada olmaları. İkincisi de, ''kazandıklarından'' ötürü.
Kazandıklarıyla ''Genç Cumhuriyet Türkiye''sini, hep bir adım daha ileri taşımışlar. Hep bir adım daha ileri götürmüşler.
İşte, bu büyük insanlardan bazıları, ''Muğla''dan çıkmış...
İşte, bu büyük insanlardan bazıları, ''Muğla''dan çıkmış...
Bazıları ise, hep ''Muğla''da sürdürmüşler yaşamlarını bir ''ömür'' boyu...
Muğla'dan ışık olmuşlar, ''Genç Cumhuriyet Türkiye''sine, onlar ''Muğla''nın ''öz evlatları.'' Bu büyük Muğlalılardan, hemen aklıma geliveren isim: ''Zihni Derin"
O, Zihni Derin ki, Büyük Atatürk'ün yakınında yer alan ender insanlardan, ender Muğlalılardan...
Muğla'dan ışık olmuşlar, ''Genç Cumhuriyet Türkiye''sine, onlar ''Muğla''nın ''öz evlatları.'' Bu büyük Muğlalılardan, hemen aklıma geliveren isim: ''Zihni Derin"
O, Zihni Derin ki, Büyük Atatürk'ün yakınında yer alan ender insanlardan, ender Muğlalılardan...
Ziraat vekaletinin (bugünkü adıyla Tarım Bakanlığı) bünyesinde görevli bir ziraat mühendisi. Çay tarımını, Türkiye'ye ilk getiren. Çay fidelerini, kendi elleriyle ilk kez Rize'de, Rize toprağına diken insan. Büyük bir heyecanla, onların yeni yerlerini benimsemelerini gözleyen, belki de tek insan. Yakın bir dostu aracılığıyla, yurt dışından getirdiği çay fidelerinin ''Türkiye toprağında" uç vermelerini, onların ''serpilip gelişmeleri karşısında'' en büyük mutluluğu ve sevinci duymuş belki de tek insan...
Zihni Derin adını bugün, önce tüm Muğla sonra tüm Rize ve tüm Türkiye tanıyor.
Zihni Derin adını bugün, önce tüm Muğla sonra tüm Rize ve tüm Türkiye tanıyor.
Ve, bugünkü yazımın konusu olan, o ''büyük insanı'', o ''büyük Muğlalı''yı, ''Hafız Sabri Aksoy''u. Ya onu? Eminim ki, sadece sınırlı ve az sayıda insan...
Bazılarınızın, adını belki ilk kez okuyacakları bu insan. Hafız Sabri Aksoy, öylesine çok yönlü bir şahsiyet ki. Geçmiş yıllarda ''Muğla Türküleri''ni konu atan yazılarımın birçoğunda, yeri geldikçe, ondan hep söz etmiştim.
Sizlere, onu tanıtmaya başlamadan önce, daha en başta, onun için ilk söyleyeceklerim, öylesine önemli ki. İşte Hafız Sabri Aksoyla ilgili "en önemli'' söyleyeceklerim:
Bazılarınızın, adını belki ilk kez okuyacakları bu insan. Hafız Sabri Aksoy, öylesine çok yönlü bir şahsiyet ki. Geçmiş yıllarda ''Muğla Türküleri''ni konu atan yazılarımın birçoğunda, yeri geldikçe, ondan hep söz etmiştim.
Sizlere, onu tanıtmaya başlamadan önce, daha en başta, onun için ilk söyleyeceklerim, öylesine önemli ki. İşte Hafız Sabri Aksoyla ilgili "en önemli'' söyleyeceklerim:
''Eğer, o yapmasaydı'', onların, yani ''Muğla Türkülerinin'' en ''eskileri'' çoktan yok olup gitmiş olacaklardı.
''Eğer, o olmasaydı'' o Muğla'da yaşıyor olmasaydı, o türkülerin "hiç birisini'' hiç kimse bugünlere taşıyamazdı.
''Taşıyamayacaktı''. Çünkü; o dönemin Muğlasında, başka hiçbir kimse, onun gibi “donanımlı” değildi. Onun gibi birisi, Muğla’da ne bulunuyor, ne de yaşıyordu.
Kültürümüzün içinde önemli bir yeri olan Halk Müziği ve Türkülerimiz, nasıl ortaya çıkarılır? Bir başka yöreye ait türkü, o yöreye yabancı diğer yörelere nasıl ulaştırılır? Bu nasıl yapılır? Bunun nasıl yapıldığının, basit bir açıklamasını yapmakta sanırım yarar var.
Kültürümüzün konuşur, ya da yazarken bizlerin, zaman zaman kullandığımız bir terim vardır. ''Folklor Araştırmaları'' diye. Bu ana başlığın hemen altında bir ''başlık" daha vardır ki, biz ona ''Türkü Derleyiciliği'' ve ''notaya alma'' adı veririz. Sanırım, bu ifadeleri pek çok okuyucumuz, daha
önceleri de okumuş ve duymuş olmalıdır.
''Türkü Derleme''si emek ister, özveri ister, bilinen bazı meşakkatlerine katlanmak gerekir. Son derece önemli bir kültür hizmetidir. ''Notaya alma'' ise derlemenin ikinci ve en önemli ayağıdır. ''Notaya alma'' da tıpkı ''Türkü derleme''deki gibi, emek ve özveri gerektirir. Bir de çok önemli bir hususu: ''donanımlı'' olmayı gerektirir.
''Donanımlı'' olmakla kastettiğimiz ise, belli düzeyde ''müzik bilgisi''ne sahip olmaktır. Hangi müzik bilgisi sorusu burada önemlidir. Onun da, bir tek yanıtı vardır:
önceleri de okumuş ve duymuş olmalıdır.
''Türkü Derleme''si emek ister, özveri ister, bilinen bazı meşakkatlerine katlanmak gerekir. Son derece önemli bir kültür hizmetidir. ''Notaya alma'' ise derlemenin ikinci ve en önemli ayağıdır. ''Notaya alma'' da tıpkı ''Türkü derleme''deki gibi, emek ve özveri gerektirir. Bir de çok önemli bir hususu: ''donanımlı'' olmayı gerektirir.
''Donanımlı'' olmakla kastettiğimiz ise, belli düzeyde ''müzik bilgisi''ne sahip olmaktır. Hangi müzik bilgisi sorusu burada önemlidir. Onun da, bir tek yanıtı vardır:
''Türk Musiki Nazariyatı Bilgisi''
Yeri gelmişken, hemen burada belirtmekte, büyük yarar var. ''Türk Musikisi Nazariyatı Bilgisi'' edinmemiş kimselerin, ''Türkü Derleme ve Notaya almaları'' doğru değildir. Büyük yanlışlar yapılabilir.
Hafız Sabri Aksoy'un ne büyük bir ''yurtsever'' ve ne büyük bir ''Muğlalı'' olduğunu ifade etmeye sadece, aşağıda yazacağım birkaç cümle yeter da artar bile...
''Türk Halk Müziği repertuvarında, daha bir tek halk türküsü bile yokken, Anadolu'dan yani kaynağından, ilk türküleri derleyenlerin en başında iki, üç isimden birisi de Hafız Sabri Aksoy'dur. Onun derlediği ve notaya aldığı, Muğla Türküleridir..."
Bu “hakikat” tarihi belgelerle de sabittir..
HAFIZ SABRİ AKSOY'UN “ÇOK YÖNLÜ” KİŞİLİĞİ:
Hafız Sabri Aksoy'un çok yönlü kişiliğini oluşturan, bütün özelliklerini alt alta sıraladığımızda,
Yeri gelmişken, hemen burada belirtmekte, büyük yarar var. ''Türk Musikisi Nazariyatı Bilgisi'' edinmemiş kimselerin, ''Türkü Derleme ve Notaya almaları'' doğru değildir. Büyük yanlışlar yapılabilir.
Hafız Sabri Aksoy'un ne büyük bir ''yurtsever'' ve ne büyük bir ''Muğlalı'' olduğunu ifade etmeye sadece, aşağıda yazacağım birkaç cümle yeter da artar bile...
''Türk Halk Müziği repertuvarında, daha bir tek halk türküsü bile yokken, Anadolu'dan yani kaynağından, ilk türküleri derleyenlerin en başında iki, üç isimden birisi de Hafız Sabri Aksoy'dur. Onun derlediği ve notaya aldığı, Muğla Türküleridir..."
Bu “hakikat” tarihi belgelerle de sabittir..
HAFIZ SABRİ AKSOY'UN “ÇOK YÖNLÜ” KİŞİLİĞİ:
Hafız Sabri Aksoy'un çok yönlü kişiliğini oluşturan, bütün özelliklerini alt alta sıraladığımızda,
Onun:
Aynı zamanda, bir
“Yurtsever”
“Rehber;”
"Devrimci"
“İlerici”
Toplumcu”
“Eğitimci”
“Aydın"
“Gazeteci”
“öncü”
“Folklor Araştırmacısı"
"Müzisyen"
“Derleyici" olan çok yönlü kişilik özelliklerine sahip olduğunu görürüz.
Çoktan çökmüş ve bitmiş bir imparatorluğun içinde bulunduğu bunalımlı günlerin, onu nerelere götüreceğini çok iyi bilen, üç beş ''aydın'' insandan birisi de, odur “Muğla”da. Ve bu durumu,
derinden duyduğu hüzünle, içine sindiremeyen, bu imparatorluğun elinde kalan en son yurt parçası
“Anadolu” nun da kaybedilmemesi onun “ne yapıp edip" düşman işgalinden kurtarılması gerektiğini, en iyi bilenlerden biridir "Hafız Sabri Aksoy”... İşte, o yüzdendir ki, onu Kurtuluş Savaşının hemen öncesinde. Milli Mücadelenin “taa en başında”, Muğla’da ki üç beş “öncü" insanın arasında hatta, en başında görüyoruz.
“Yurtsever”
“Rehber;”
"Devrimci"
“İlerici”
Toplumcu”
“Eğitimci”
“Aydın"
“Gazeteci”
“öncü”
“Folklor Araştırmacısı"
"Müzisyen"
“Derleyici" olan çok yönlü kişilik özelliklerine sahip olduğunu görürüz.
Çoktan çökmüş ve bitmiş bir imparatorluğun içinde bulunduğu bunalımlı günlerin, onu nerelere götüreceğini çok iyi bilen, üç beş ''aydın'' insandan birisi de, odur “Muğla”da. Ve bu durumu,
derinden duyduğu hüzünle, içine sindiremeyen, bu imparatorluğun elinde kalan en son yurt parçası
“Anadolu” nun da kaybedilmemesi onun “ne yapıp edip" düşman işgalinden kurtarılması gerektiğini, en iyi bilenlerden biridir "Hafız Sabri Aksoy”... İşte, o yüzdendir ki, onu Kurtuluş Savaşının hemen öncesinde. Milli Mücadelenin “taa en başında”, Muğla’da ki üç beş “öncü" insanın arasında hatta, en başında görüyoruz.
“Muğla Serdengeçtileri ”nin kurucularından birisi de Hafız Sabri'dir. Başından sonuna, Hafız Sabri Aksoy’un Belediye Başkanı ''Zorbazade Ragıp Bey''le birlikte, ''Mustafa Kemal Hareketinin''
yanında yer aldığım görürüz. O, bu hareketin bir de sözcülüğünü yapmak üzere Muğla'da, ''Menteşe
Gazetesi''ni çıkarır. O, bu kez de ''gazeteci'' kimliği ile, yine ön sıralardadır. Hafız Sabri, bütün bu
katkılarının yeterli olmadığını düşündüğü için olmalıdır ki “Muğla Kuvay-ı Milliyesinin”, bütün harcamalarını; Belediye başkanı Ragıp Bey'le “birlikte karşılarlar”..
yanında yer aldığım görürüz. O, bu hareketin bir de sözcülüğünü yapmak üzere Muğla'da, ''Menteşe
Gazetesi''ni çıkarır. O, bu kez de ''gazeteci'' kimliği ile, yine ön sıralardadır. Hafız Sabri, bütün bu
katkılarının yeterli olmadığını düşündüğü için olmalıdır ki “Muğla Kuvay-ı Milliyesinin”, bütün harcamalarını; Belediye başkanı Ragıp Bey'le “birlikte karşılarlar”..
Bu ön bilgileri verdikten sonra, Hafız Sabri Aksoy'un “biyografisini" yazıp şimdi onu, daha yakından tanıyabiliriz.
“HAFIZ SABRİ AKSOY KİMDİR?"
Muğla'nın ilk belediye başkanı, Hacı Kadı Süleyman Efendi oğlu Ömer Efendi'nin, ikinci oğludur Hafız Sabri. Ağabeyi daha sonraları, “Mehmet Ağa” olarak tanınacak olan, Mehmet Aksoy'dur. Küçük kardeşleri “Süleyman Aksoy", “Melek Soyman" ve “Semiha Gölcüklü''dür.
Hafız Sabri Aksoy, 1885'te Muğla’da dünyaya geldi, özel eğitim gördü. Yusuf Ziya Efendi'den, Arapça ve Farsça okudu. Bir başka öğretmenden 6 ayda Fransızcayı öğrendi. Muğla Rüştiyesinde “Fransızca” ve “müzik öğretmenliği” yaptı. Muğla Sandık Eminliğinde bulundu. “İttihat ve Terakki Fırkasının" ve “Muğla Kuvay-ı Milliyesi”nin “öncü” kurucuları arasında yer aldı.
“MÜZİSYEN KİŞİLİĞİ"
Hafız Sabri Aksoy'a “müzik sevgisi" annesi Hacı Ali Efendi kızı Habibe'den geçti. Eski vali konağı,
dedesi Hacı Kadı'nın, General Mustafa Muğlalı Caddesindeki eviyle (günümüzde, Muğla Valilerinden, sayın Hüseyin Aksoy tarafından, 2004 yılında Muğla İl özel İdare bünyesinde faaliyet
gösteren “MELSA” ya satın aldırılıp, 2005 yılında restore edilen ve Muğla Kültür Dünyasına kazandırılan) “Hacı Kadı Evi” yan yanaydı. Padişah Abdülhamit'in, Muğla'ya sürgüne gönderdiği, Mutasarrıf Celal Paşa'nın eşi, Çerkez olduğundan evlerinde sık sık keman ve kanun çalınırdı...
Geninde derin bir "musiki sevgisi" yatan ve Türk Musikisine gönülden “yakınlığı" ve "yatkınlığı" olan Hafız Sabri, çok geçmeden komşuluklarının da sağladığı imkanla, Mutasarrıf Celal Paşa'nın hem eşinden hem oğlundan, "Türk Musikisi Nazariyatını" öğrenir. Bu eğitimle birlikte bir de aynı hocalardan hem keman çalmasını, hem de kanun çalmasını öğrenir. Hafız Sabriye gelinceye değin, Muğla'da daha hiç kimse, ne “keman" ne de "kanun"u bilmezler ve hiç çalmamışlardır.
Diğer taraftan, yine Hafız Sabri Aksoya gelinceye değin Muğla'da ne “nota" bilen vardır.
Ne de ''Türk Müziği Nazariyatı Bilgisini'' edinmiş olan...
Mutasarrıf Celal Paşa ve ailesi, Muğla'dan ayrılıp giderlerken çok sevdikleri ve yetenekli öğrencileri Hafız Sabriye, müzik aletlerinden birini, “kanun"u hediye eder ve Muğla'dan öyle ayrılırlar.
MUĞLA TÜRKÜLERİNİN İLK KEZ DERLENMESİ VE NOTAYA ALINMALARI
Muğla'da, ''Türk Musikisi Nazariyatı” ve dolayısıyla "nota" bilen ve bu bilgileri, ''sağlam'' kaynaklardan "saraylı" birinden yani Mutasarrıf Celal Paşa'nın Çerkez eşi ve oğlundan öğrenmiş olan Hafız Sabri Aksoy, sonradan kazandığı bu becerisini; gönlündeki derin musiki aşkı ile birleştirerek 1922'lerde, Muğla türkülerinin kaybolmalarının ortadan yok olup gitmelerinin önüne geçmek için derlemede ve onları notaya almada kullanılır. Bu suretle önemli sayıda Muğla Türküsünü derler ve notaya alır. O, bütün bunlara başladığında tüm yurtta Halk Türkülerini “derteme" ve “nota"ya almaya başlamış, ya bir, ya da iki kişi, ya vardır, ya yoktur-
HAFIZ SABRİ AKSOY'UN ''ÖNCÜ, İLERİCİ VE TOPLUMCU KİŞİLİĞİ"
“HAFIZ SABRİ AKSOY KİMDİR?"
Muğla'nın ilk belediye başkanı, Hacı Kadı Süleyman Efendi oğlu Ömer Efendi'nin, ikinci oğludur Hafız Sabri. Ağabeyi daha sonraları, “Mehmet Ağa” olarak tanınacak olan, Mehmet Aksoy'dur. Küçük kardeşleri “Süleyman Aksoy", “Melek Soyman" ve “Semiha Gölcüklü''dür.
Hafız Sabri Aksoy, 1885'te Muğla’da dünyaya geldi, özel eğitim gördü. Yusuf Ziya Efendi'den, Arapça ve Farsça okudu. Bir başka öğretmenden 6 ayda Fransızcayı öğrendi. Muğla Rüştiyesinde “Fransızca” ve “müzik öğretmenliği” yaptı. Muğla Sandık Eminliğinde bulundu. “İttihat ve Terakki Fırkasının" ve “Muğla Kuvay-ı Milliyesi”nin “öncü” kurucuları arasında yer aldı.
“MÜZİSYEN KİŞİLİĞİ"
Hafız Sabri Aksoy'a “müzik sevgisi" annesi Hacı Ali Efendi kızı Habibe'den geçti. Eski vali konağı,
dedesi Hacı Kadı'nın, General Mustafa Muğlalı Caddesindeki eviyle (günümüzde, Muğla Valilerinden, sayın Hüseyin Aksoy tarafından, 2004 yılında Muğla İl özel İdare bünyesinde faaliyet
gösteren “MELSA” ya satın aldırılıp, 2005 yılında restore edilen ve Muğla Kültür Dünyasına kazandırılan) “Hacı Kadı Evi” yan yanaydı. Padişah Abdülhamit'in, Muğla'ya sürgüne gönderdiği, Mutasarrıf Celal Paşa'nın eşi, Çerkez olduğundan evlerinde sık sık keman ve kanun çalınırdı...
Geninde derin bir "musiki sevgisi" yatan ve Türk Musikisine gönülden “yakınlığı" ve "yatkınlığı" olan Hafız Sabri, çok geçmeden komşuluklarının da sağladığı imkanla, Mutasarrıf Celal Paşa'nın hem eşinden hem oğlundan, "Türk Musikisi Nazariyatını" öğrenir. Bu eğitimle birlikte bir de aynı hocalardan hem keman çalmasını, hem de kanun çalmasını öğrenir. Hafız Sabriye gelinceye değin, Muğla'da daha hiç kimse, ne “keman" ne de "kanun"u bilmezler ve hiç çalmamışlardır.
Diğer taraftan, yine Hafız Sabri Aksoya gelinceye değin Muğla'da ne “nota" bilen vardır.
Ne de ''Türk Müziği Nazariyatı Bilgisini'' edinmiş olan...
Mutasarrıf Celal Paşa ve ailesi, Muğla'dan ayrılıp giderlerken çok sevdikleri ve yetenekli öğrencileri Hafız Sabriye, müzik aletlerinden birini, “kanun"u hediye eder ve Muğla'dan öyle ayrılırlar.
MUĞLA TÜRKÜLERİNİN İLK KEZ DERLENMESİ VE NOTAYA ALINMALARI
Muğla'da, ''Türk Musikisi Nazariyatı” ve dolayısıyla "nota" bilen ve bu bilgileri, ''sağlam'' kaynaklardan "saraylı" birinden yani Mutasarrıf Celal Paşa'nın Çerkez eşi ve oğlundan öğrenmiş olan Hafız Sabri Aksoy, sonradan kazandığı bu becerisini; gönlündeki derin musiki aşkı ile birleştirerek 1922'lerde, Muğla türkülerinin kaybolmalarının ortadan yok olup gitmelerinin önüne geçmek için derlemede ve onları notaya almada kullanılır. Bu suretle önemli sayıda Muğla Türküsünü derler ve notaya alır. O, bütün bunlara başladığında tüm yurtta Halk Türkülerini “derteme" ve “nota"ya almaya başlamış, ya bir, ya da iki kişi, ya vardır, ya yoktur-
HAFIZ SABRİ AKSOY'UN ''ÖNCÜ, İLERİCİ VE TOPLUMCU KİŞİLİĞİ"
Hafız Sabri Aksoy'un Türk Musikisi Nazariyatını öğrendiği, bununla da yetinmeyip keman ve kanun çalmasını da öğrendiği o yıllarda, bu gibi “çalgılar” ve onları “çalanlar” (onanırdı Muğla da. Ayrıca, Arapça ve Farsça varken, Fransızca gibi, batı dillerini öğrenenlere de bir başka türlü bakılır, böyle davrananlar sürekli yerilirdi.
işte, böylesf bir dönemde, Muğla'da tek bir “ömek“tfr Hafız Sabri Aksoy. Ondan başka, ikinci bir örnek bulunmamaktadır.
“ilerici" ve “toplumcu" kişilik özellikleri, onu Muğla’da bir başka yöne daha yönlendirir. "Neden, kanun, keman veya ud çalan insan kınansın?” Bu "anlayışın muhakkak değiştirilmesi gerektiğini çoktan beri düşünmektedir. Bu konuda görevin yine kendisine düştüğüne İyiden iyiye inanmış olduğu için, hemen harekete geçen Hafız Sabri bizzat kendisi öncülük ederek, Muğla da, keman ve kanun dahil, ud vb. öteki müzik aletlerinin de yaygınlaşmasını sağlar. Öyle ki, o dönemin Muğfcasından, öyle ileri zamanlara gelinir ki, bir mahalleye girildiğinde, eğer bir sokağın içindeki evlerden birinden bile musiki nağmeleri kulağa gelmez ise, öteki sokağa girildiğinde, sadece birinden değil, birkaç evden birden musiki nağmeleri, yani “çalgı sesleri"
(ud, keman, kanun vb.) gelmeye başlar-
Leman ve Suzan adlarında iki kızı olur Hafız Sabri Akso/un. Leman adlı kızından, Oktay adında bir de torunu olur. Ancak, hem kızlan Leman ve Suzan, hem de torununu Oktay, başka efrad bırakmadan ölürter-
MHU Mücadelenin, taaen başından sonuna. Cumhuriyetin kuruluşuna dek, Mustafa Kemal Hareketinin daima yanında yer alan “Hafız Sabri Aksoy”un, Cumhuriyet döneminde de, yaşadığı sürece onun partisi "CHP” içinde yer aldığım görüyoruz. Bir dönem, CHP Muğla teşkilatında da yöneticilik yapan Hafız Sabrfnin,yine bir dönem, Muğla Beiedtyeslnde “Belediye Medlsi üyesi" olarak da görev aldığını görürüz.
Muğla'nın yetiştirdiği bu büyük insanı dünyadan, ebediyete göçüşü ise, Muğla'da 28 Ekim 1935-tedir.
“HAFIZ SABRİ AKSOrüN DERLEDİĞİ İLK MUĞLA TÜRKÜLERİNİN, DARÜLELHANIN (KONSERVATUAR) ÇIKARDIĞI DERGİDE BASILMALAR) VE BU KONUDAKİ ÖNEMLİ BİLGİLER:"
Hafız Sabri Akso/un (1920)11 yıllann başlarında “derlediği” ve kendisinin "notaya aldığı" ilk Muğla Türküleri, Musiki tarihimiz bakımından ele alındığında, hem Muğla Türkülerinin “ilk” ve “en eskileri" hem de, Türk Halk müziği repertuanna kayıt edilen (daha doğrusu derlenen ve notaya alınan) "ilk" Halk Türküleri olmaları bakımından, son derece önemlidirler-
Darütelhan (konservatuann o yıllardaki adı) kurulduktan sonra ve Anadolu'daki bütün Halk Türkülerinin derlenmeleri ve notaya alınmalan gündeme geldiğinde. Bunun İçin, yurt genelinde bulunan, “Tikk Ocak”lan alda gelir ve onlardan yardım istemek düşünülür. Bunun için bir karar alınır ve bütün Türk ocaklarına yazılar yazılır. Nitekim, bunun aynen böyle yapıldığını elimizde örneği olan, Hafız Sabri Akso/un derlediği Itk Muğla Türkülerinin de basılıp yayınlandığı, "CHANSONS POPULAR! ES TURQUE Türk Halk Türküteri’sayı 2” içindeki “Rauf Yekta Bey”fn, Arz-ı Şükran yani “ÖNSÖZDÜ içinde görebiliyoruz. Aynı sahifelerde, Hafız Safarinin kaleme aldığı "mukaddime" (yani “SUNUŞ" yazısı) de yer almaktadır.
Bu sunuş yazısı dikkatle incelendiğinde orada Hafız Sabri Akso/un konservatuara ve dolayısıyla, yöneticilere duyduğu btr kırılganlığı da dile getirdiğini görüyoruz. Bu ifadenin geçtiği cümle “Anadolu Halk Türkülerinin yer aldığı 1. sayıda Muğla Türkülerine rastlayamadığım" cümlesidir.
Bu cümlenin ifade ettiğianlam, bizde (2) ayn önemli aynntıyı çağrıştı rmtştır Bunlardan İlki, Hafız Sabrl Akso/un “derleme" ve “notaya alma” çalışmalarım çok daha önceden yapıp tamamladığı ve “Darülethan’a, İlk türküleri gönderenin “Muğla lir ve dolayısıyla kendisinin olması gerektiğini düşünüyor olduğudur. Bu yüzden, Hafız Sabri Aksoy, Muğla Türkülerinin “CHANSONS POPUURİES TURQJJE”nin daha birinci sayısında, yayınlanacağının “beklentisi” İçindeydi. Bundan emin görünüyordu.
İkinci ayrıntı da. Hafız Sabri'nin Muğla Türkülerinin birinci sayısında yayınlanmadığını görünce, konservatuara bir mektup yazmış olabileceği ve bunun içinde de yukandaki cümlesini: “—Anadolu Halk Türkülerinin yer aldığı birinci sayıda, Muğla Türkülerine rasUtyamadığım-” 1 kullanmış olabileceği şeklindedir. Daha sonra notalar basıma hazırlandığında da
1950 yılında Muğla 'da doğdu, ilk. orta. lise tahsilini Muğla'da tamamladı. 1968 yılında İstanbul Yıldız Teknik üniversitesinin sınavınt kazandı. 1973 yılında Makine Mühendisi olarak mezun oldu. Mezuniyetine 1 yıl kala TRT İstanbul Radyo ve Televizyonu ’nun tonmrmf tambur sanatçısı olan Fahrettin Çimenslz'ln de hocası otan Talat Bey den Türk Musikisi Nazariyet dersleri aldı, ilk beste çalışmalarını İstanbul'da başlayan Türköz mezuniyetinin ardından Dalaman Seka Tesislerine Bakım Mühendisi olarak atandı.
1974 te Fatma Türköz'le evlendi.
Askerliğini 1975 yılında İzmir Bornova 54.ncü Tugayında kısa dönem olarak yaptı.
Askerden sonra Dalamon'daki görevine döndü. Hafiz Sabri Aksoy'un 1920'li yıllarda derleyip notaya aldığı çoğu unutulmaz, en eski "Muğla Türkültri"dtn 10 tanesini gün ışığına çıkartarak 2001 yılı yazında bir akşam Karabağlar, Keyfoturağı Kahvesi nde Muğla Lions Kulübü üyelerine tanıttı. Ünal Türköz 4 adedinin TRT Türk Halk Müziği reportuanna alınmasını sağladı. 1969 yılında emeldi olan Türköz yine “TRT Türk Sanat Müziği Repartuan”na alman ilk şarkısı “Madem kİ vakit akşam " adlı eserini kürdüri hkazkar makamında ve 1992 yılında besteledi. Ünal Türköz 2 erkek çocuk babasıdır.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder